عسل تغذیه‌ای یک واقعیت موجود در بازار عسل ایران و دنیاست که نمی‌توان آن را پنهان کرد. با این حال، خوشبختانه در ایران شرایط آن گونه که برخی رسانه‌ها برای دل‌سرد شدن مردم از خوردن عسل بیان می‌کنند، نیست.
خرید عسل طبیعی بعضاً به عنوان یک خرید چالش‌برانگیز شناخته می‌شود، به ویژه زمانی که عسل به عنوان ماده‌ای دارویی مورد مصرف قرار می‌گیرد، فرآیند خرید آن با حساسیت بیشتری روبه‌روست. در گذشته خرید عسل طبیعی به این دشواری نبود. پدر خانواده به عطاری محله یا دوست و آشنای خود اعتماد داشت و از او عسل اصل و باکیفیت می‌خرید. با توجه به متفاوت بودن ارزش عسل طبیعی در گذشته، تا این اندازه تقلب در تولید و عرضۀ آن وجود نداشت. با این حال، امروزه شرایط برای خرید عسل طبیعی کمی دشوار شده است، اما به گونه‌ای هم نیست که نتوان عسل طبیعی باکیفیت خریداری کرد.
خوشبختانه آمارها نشان می‌دهد که از بین عسل‌های موجود در بازار، اگر عسل‌های کارخانه‌ای که با اسم عسل مصنوعی یا عسل پختنی یا عسل مربایی نیز شناخته می‌شوند را کنار بگذاریم، عسل‌های باکیفیت زیادی در بازار وجود دارد. با این حال همواره باید دقت مناسبی نسبت به خرید عسل داشته باشیم.
به طور کلی عسل‌هایی که به وسیلۀ زنبور تهیه می‌شوند، به دو دستۀ کلی عسل‌های طبیعی و عسل‌های تغذیه‌ای تقسیم می‌شوند. اگر چه تولید عسل تغذیه‌ای نوعی محصول لازم برای زنبوردار است، اما اگر به بازار عرضه شود، به آن عسل تقلبی گفته می‌شود. در تولید این عسل، اگر چه زنبور نقش ویژه‌ای داشته، اما برای تولید آن از روشی استفاده شده است که نهایتاً نباید به عنوان عسل مصرفی خانوارها به بازار عرضه شود.
در این یادداشت که از پایگاه خبری صنعت زنبورداری ایران نقل شده، عسل تغذیه‌ای معرفی شده است؛ دغدغۀ مهمی که این روزها بسیاری از افراد را از خریدن عسل باز می‌دارد. این در حالی است که میزان عسل تغذیه‌ای موجود در بازار بسیار محدود بوده و نمی‌توانیم این موضوع را به طیف گسترده‌ای از عسل‌های موجود در بازار ایران نسبت دهیم.
به چه عسلی تغذیه‌ای می‌گویند؟
در فصل سرما، یعنی در پاییز و زمستان، در بسیاری از نقاط ایران، گلی برای شهددهی وجود ندارد. در برخی مواقع نیز ممکن است میزان شهد گل بسیار کم باشد و جریان شهد نتواند کلنی‌های زیاد حاضر در یک دشت را سیراب کند. این موضوع، به ویژه زمانی که تعداد زنبورستان‌ها در کنار هم زیاد می‌شود، بیشتر به چشم می‌آید. زنبورها به صورت طبیعی میزان قابل توجهی عسل را در بهار و تابستان برای گذران فصل سرما ذخیره می‌کنند، اما طبیعی است که زنبوردار میزان زیادی از این عسل‌ها ـ و نه تمامی عسل‌های ذخیره‌شده ـ را برای فروش از کندو خارج کرده است. در چنین شرایطی، راهکارهای مختلفی در پیش روی زنبوردار قرار دارد. یک راه آن است که شاهد مرگ سرمایه‌های خود، یعنی زنبورها باشد که قطعاً نه از جنبۀ اقتصادی و نه از هیچ جنبۀ دیگری، کار درستی نیست. راه دیگر آن است که خود دست به کار شده و زنبورها را تغذیه کند. در واقع زنبوردار تلاش می‌کند تا لطف زنبورها برای تولید عسل و رساندن سود به خود را جبران کند.
در این شرایط، زنبوردار با استفاده از قواعد بین‌المللی، در فصل پاییز و زمستان و در زمانی که به هیچ وجه عسل برداشت نمی‌شود، برای زنبور شربت‌های تغذیه‌ای از آب و شکر تهیه کرده و در نزدیکی کندوها قرار می دهد. زنبورهای عسل با نوشیدن این شربت آن را به عسل طبیعی تبدیل کرده و در کندو به مصرف می‌رسانند. این عسل که منشأ آن شهد گیاه نیست و زنبور با تغذیه از شربت آب و شکر آن را تهیه می‌کند، به عسل تغذیه‌ای معروف است.
آیا عسل تغذیه‌ای به بازار عرضه می‌شود؟
به طور معمول خیر! عسل تغذیه‌ای تنها و تنها برای تغذیۀ زنبورها تولید می‌شود و در همان فصل سرما و قبل از شروع جریان شهد در فصل بهار، به مصرف کلنی زنبور عسل می‌رسد. با توجه به نظم مصرف عسل در کندو، اگر میزانی از این عسل نیز در قاب‌های کندو باقی مانده باشد، تا زمان برداشت عسل طبیعی به وسیلۀ زنبوردار، تمامی این عسل‌ها به مصرف اهالی کلنی زنبور عسل رسیده است.
با این حال، نمی توانیم از تقلب سخن نگوییم. درصد بسیار ناچیزی از زنبورداران، ممکن است این عسل را نیز به دلایل مختلفی به بازار عرضه کنند. در این صورت، با عسلی بی‌کیفیت مواجه هستیم که میزان قند یا ساکاروز آن بسیار بالاست. هرچند که این عسل هم خواصی را به خود اختصاص داده، اما قطعاً نمی‌تواند از نظر کیفیت با عسل طبیعی غیر تغذیه‌ای رقابت کند.
نوع دیگری از تقلب نیز وجود دارد و آن، تغذیۀ زنبور عسل در فصل بهار و تابستان است. اگر چه این اتفاق به ندرت اتفاق می‌افتد، اما باعث می‌شود که زنبور، هم از شهد گل‌ها و هم از آب‌شکر تهیه‌شده بنوشد! در این شرایط نیز با عسلی بی‌کیفیت مواجه هستیم که احتمالاً ساکارز بالایی دارد. هر چند برای پایین آوردن ساکارز نیز روش‌های متقلبانۀ زیادی در پیش پای تقلب‌کاران است!
چاره چیست؟
نگران نباشید! میزان عسل‌های تغذیه‌ای موجود در بازار بسیار کم و به نوعی ناچیز است. متأسفانه برخی رسانه‌ها به بد شدن دیدگاه مردم نسبت به عسل تغذیه‌ای دامن زده‌اند؛ این در حالی است که به راحتی می‌توان به عسل‌های باکیفیت و طبیعی دست پیدا کرد.
خرید عسل طبیعی کار ساده‌ای است؛ بهتر است به جای شناخت عسل، عسل‌فروش را بشناسید! این یعنی لازم نیست حساسیت به خرج دهید و برگۀ آزمایش عسل را زیرورو کنید. کافی است به یک فروشندۀ عسل یا یک زنبوردار معتمد دسترسی پیدا کرده و به او اطمینان کنید. اطمینان به برندهای معتبر فروش عسل نیز کمک می‌کند تا خیالتان از بابت تغذیه‌ای نبودن عسل راحت باشد. با این حال، در بسیاری از موارد ممکن است برگۀ آزمایش بتواند به ما کمک کند تا بدانیم عسل خریداری‌شده، عسل تغذیه‌ای است یا خیر. هر چند، هم راهکارهای زیادی برای کاهش میزان ساکارز در عسل وجود دارد ـ که این روزها معمولاً به عنوان راه ساده‌تر تشخیص عسل طبیعی عنوان می‌شود ـ و هم بررسی برگۀ آزمایش تنها با ساکارز کار درستی نیست! بهتر است برند، زنبوردار یا عسل‌فروش معتمد را پیدا کنید.
جمع‌بندی
عسل تغذیه‌ای یک واقعیت موجود در بازار عسل ایران و دنیاست که به هیچ وجه نمی‌توان آن را نادیده گرفت. به منظور تهیۀ عسل طبیعی بهتر است برند، زنبوردار یا فروشندۀ عسل معتمد را یافته و به جای پرس‌وجو دربارۀ برگۀ آزمایش و از این قبیل موارد، به او اطمینان کنیم.
پی‌نوشت: این یادداشت از پایگاه خبری صنعت زنبورداری ایران نقل شده و به وسیلۀ مدیریت وب‌سایت هورامان‌هانی، ویرایش شده است.
ثبت دیدگاه دربارۀ یادداشت